Yazan: DR MURAT BERKSOY
Günümüzde anne olmayı düşünen her kadının aklında aynı soru var: "Sağlıklı bir bebek dünyaya getirebilir miyim?" Ancak çoğu kişi bu sağlıklı başlangıcın, hamilelik testinden çok daha önce başladığını bilmiyor. İşte tam da bu yüzden, gebelik öncesi sağlık bakımı konusunu gündeme taşımak büyük önem taşıyor. Çünkü anne adayının gebelikten önceki sağlık durumu, bebeğin hayatının temellerini oluşturuyor.
Gebelik öncesi bakım; bir kadının hamile kalmadan önceki yaşam tarzını, beslenmesini, varsa hastalıklarını, alışkanlıklarını değerlendirip sağlıklı bir gebelik için riskleri en aza indirme sürecidir. Bu süreçte hedef sadece annenin değil, doğacak bebeğin de sağlığını güvence altına almaktır. Örneğin, folik asit desteğine gebelikten en az bir ay önce başlanması, bebekte oluşabilecek sinir sistemi bozukluklarını %70'e kadar azaltabiliyor.
Ayrıca ideal kiloya ulaşmak, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıkları bırakmak, kronik hastalıkların kontrol altına alınması ve bağışıklık sisteminin desteklenmesi, gebelik öncesi dönemin vazgeçilmez adımlarındandır.
Türkiye'de her 3 gebelikten biri plansız gerçekleşiyor. Bu da anne adayının, gebelik öncesi sağlık kontrolü fırsatını kaçırmasına neden oluyor. Birçok kadın, gebeliğin gerçekleşmesinden sonra doktora başvurduğunda, bebek çoktan kritik gelişim aşamalarını geçmiş oluyor. Halbuki planlı gebeliklerde, vitamin eksiklikleri giderilebilir, bağışıklık sistemi güçlendirilebilir, genetik hastalıklar taranabilir ve bebek için en sağlıklı ortam hazırlanabilir.
Yapılan araştırmalarda kadınların büyük kısmı gebeliğe hazırlık konusunda yeterli bilgiye sahip değil. Özellikle genç yaş grubundaki kadınlar, sağlıklı bir yaşam tarzının bebek üzerindeki uzun vadeli etkilerini çoğu zaman bilmiyor. Üstelik çoğu zaman aile hekimleri, kadın doğum uzmanları bile bu konuda yeterince bilgilendirici yaklaşamıyor.
Bu noktada en büyük eksiklik, eğitim sisteminde ve sağlık iletişiminde yaşanıyor. Okullarda verilen cinsel sağlık eğitimleri yalnızca korunma yöntemlerine odaklanıyor. Oysa bu eğitimlerin, gebeliğe hazırlık sürecini de kapsaması gerekiyor.
Sağlık çalışanları, kadınların her başvurusunda olası bir gebelik planı olup olmadığını sorgulamalı. Örneğin doğum kontrol hapı bırakılırken ya da spiral çıkarılırken, kadına gebelik öncesi beslenme, folik asit takviyesi gibi konularda bilgi verilebilir. Ayrıca tüm sağlık çalışanlarının gebelik öncesi bakım konusunda güncel bilgilerle donatılması gerekiyor.
Gebelik öncesi bakım sadece kadını ilgilendirmez; bu, bir toplum sağlığı meselesidir. Eşler, anne-babalar, işverenler, öğretmenler ve medya bu süreçte önemli rol oynar. Bazı kadınlar, kötü alışkanlıklara rağmen sağlıklı çocuklar doğurduklarını söyleyebilir. Ancak bu durum, gelecekteki gebeliklerde de aynı şansın devam edeceği anlamına gelmez. Bilimsel çalışmalar, annenin gebelikten önceki beslenmesinin, vücut kitle indeksinin, sigara ve alkol alışkanlıklarının hatta stres düzeyinin bile bebeğin genetik yapısını etkileyebileceğini gösteriyor.
Gebelik öncesi bakım, geleceğin sağlıklı nesilleri için atılacak ilk ve en önemli adımdır. Kadınların bedenlerini ve hayatlarını doğuma hazırlamaları için zamanında bilgilendirilmeleri ve desteklenmeleri gerekir. Bu süreç sadece sağlıkçılara değil, ailelere ve topluma da sorumluluk yükler. Unutmayın, sağlıklı bir çocuk yetiştirmenin ilk adımı, sağlıklı bir annenin varlığıyla mümkündür.
